Funkcją układu autonomicznego jest regulowanie pracy narządów wewnętrznych, układu krążenia, oraz układu wydzielania wewnętrznego. Jest to niezwykle złożony system, który działa poza naszą świadomością, dbając o to, aby wszystkie procesy życiowe przebiegały prawidłowo.
Autonomiczny układ nerwowy - budowa
Autonomiczny układ nerwowy składa się z dwóch zasadniczych części:
Układ współczulny (sympatyczny)
Ma działanie pobudzające, zwiększa zużycie energii, przyspiesza akcję serca, podnosi ciśnienie tętnicze oraz rozszerza źrenice i oskrzela. Jednym słowem przygotowuje organizm do walki lub ucieczki.
Układ przywspółczulny (parasympatyczny)
Ma działanie dokładnie odwrotne do współczulnego. Oba układy działają na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego. Nawzajem się uzupełniają, a ich prawidłowe zrównoważenie pozwala utrzymać homeostazę.
Nerw błędny - rys historyczny
Początkowo prowadzenie badań nad stymulacją nerwu błędnego (VNS) były utrudnione, ponieważ wdrożenie zabiegu wymagało operacyjnego wszczepienia stymulatora. Skupiono się na pacjentach z lekooporną padaczką, stąd też epilepsja jest pierwszym zatwierdzonym wskazaniem do zabiegu. W trakcie badań zauważono również, że niezależnie od redukcji ilości napadów, VNS doprowadziła do wyraźnej poprawy nastroju u pacjentów z padaczką ze współistniejącymi objawami obniżenia nastroju czy depresji. Obecnie dzięki zastosowaniu przezskórnej stymulacji (tVNS) badania zdecydowanie przyspieszyły, a lista wskazań do terapii zdecydowanie się wydłużyła.
Jak działa nerw błędny?
Większość włókien czuciowych nerwu błędnego przebiega w obrębie pasma samotnego i kończy się na różnej wysokości tego jądra. Pełni ono swego rodzaju rozjazd, z którego odchodzą połączenia nerwowe w trzech zasadniczych kierunkach:
- w kierunku autonomicznej pętli zwrotnej,
- w kierunku tworu siatkowatego w rdzeniu przedłużonym,
- w kierunku przodomózgowia.
Najważniejsze połączenia
Najważniejsze z punktu widzenia stymulacji nerwu błędnego są szlaki odchodzące w kierunku przodomózgowia. Poprzez miejsce sinawe i jądro okołoramieniowe uzyskują dostęp między innymi do:
- ciała migdałowatego,
- ciała modzelowatego,
- wyspy,
- wzgórza,
- podwzgórza.
Dlatego stymulacja nerwu błędnego ma tak szerokie zastosowanie u pacjentów z depresją, nerwicą, trudnościami z kontrolą emocji. Może mieć również wpływ na rozwój zachowań społecznych, poprawę pamięci i koncentracji, trudności z zasypianiem, zespół przewlekłego zmęczenia, szumy uszne, oraz wiele innych.
Zastosowanie przezskórnej stymulacji nerwu błędnego
Przezskórnej stymulacji nerwu błędnego warto spróbować nie tylko u osób dotkniętych depresją czy padaczką, ale również u pacjentów:
- po urazie czaszkowo-krzyżowym,
- po udarze,
- z mózgowym porażeniem dziecięcym,
- autyzmem.
tVNS jest procedurą bezpieczną dla pacjenta i rzadko powoduje skutki uboczne, do których zaliczamy: bóle i zawroty głowy, nudności, podrażnienie skóry w miejscu ułożenia elektrody. Działania niepożądane nie mają charakteru trwałego i ustają po zmniejszeniu parametrów stymulacji lub jej zakończeniu.
Autor tekstu: Wojciech Majewski