Integracja sensoryczna | Co to jest?
Na co dzień zewsząd napływają do nas przeróżne wyzwalacze. Widzimy, wąchamy oraz dotykamy dziesiątki, a nawet setki przeróżnych przedmiotów o bogatych kolorach, fakturach czy zapachach. Do tego towarzyszące nawet najprostszym czynnościom dźwięki - delikatne szmery, szepty, lecąca gdzieś w oddali muzyka. Odbiór wszystkich tych bodźców wymaga zaangażowania całego układu sensorycznego: zmysłów słuchu, smaku, węchu, wzroku, dotyku, a także zmysłu proprioceptywnego oraz przedsionkowego.
Czym zatem jest integracja sensoryczna? To podświadomy proces zachodzący w mózgu, który zajmuje się porządkowaniem docierających do zmysłów informacji. Dzięki prawidłowej integracji sensorycznej wiemy, jak reagować na dane sytuacje (tzw. odpowiedź adaptacyjna), a także rozumiemy znaczenie i wagę aktualnych wydarzeń, dzięki czemu potrafimy ustalić priorytety. Przykładowo, jesteśmy w stanie słuchać uważnie drugiej osoby, ignorując hałas dobiegający z zewnątrz.
Zaburzenia integracji sensorycznej | Objawy
Zaburzenia integracji sensorycznej można rozpoznać zwracając uwagę na pewne objawy. Dysfunkcje układów zmysłowych związane są głównie ze zbyt małą wrażliwością lub wręcz przeciwnie - nadwrażliwością na odbierane bodźce. Do tego najczęściej dochodzą problemy z koncentracją, koordynacją ruchową, a niekiedy również i agresją. Na zaburzenia SI u dzieci wskazują także trudności z:
- chodzeniem po niestabilnym podłożu,
- utrzymaniem prawidłowej postawy ciała,
- samodzielnym ubieraniem się, jedzeniem i piciem,
- wyciszeniem się przed snem oraz samym procesem zasypiania,
- utrzymaniem równowagi w normalnych warunkach, np. idąc po prostej drodze.
O tym, że nasza pociecha ma problemy z układem sensorycznym, może mówić także jej reakcja na otaczające ją bodźce. Jeśli dziecko jest często przytłoczone - przeszkadza mu piasek, metka pod koszulką albo hałas na placu zabaw - lub wręcz przeciwnie, nie wykazuje reakcji na żadne wyzwalacze, w takim wypadku konieczna może okazać się pomoc terapeuty SI.
Jak wygląda terapia SI?
Terapia integracji sensorycznej (SI) skierowana jest głównie do dzieci w wieku przedszkolnym oraz wczesnoszkolnym, u których występują problemy z prawidłowym odbiorem i reakcją na otaczające je dźwięki, przedmioty czy zapachy. Całość opiera się przede wszystkim na zabawie (gry z piłką, balansowanie, wspinanie na drabinki, huśtanie w hamaku itp.), która ma dostarczyć maluchom odpowiednią dawkę bodźców sensorycznych.
Przed rozpoczęciem terapii wskazane jest przeprowadzenie diagnozy dziecka, aby na jej podstawie ustalić indywidualny plan terapii. Efekty zauważalne są już zwykle po kilku miesiącach - poprawia się sprawność fizyczna małego pacjenta, jego zdolność do koncentracji, funkcjonowanie emocjonalne, a także funkcje słuchowe i wzrokowe. Do tego wzmocnione stają się procesy nerwowe, które stanowią fundament do rozwoju różnych umiejętności, takich jak pisanie czy jazda na rowerze.
Integracja sensoryczna na co dzień
Zapisanie dziecka na zajęcia integracji sensorycznej to tylko połowa sukcesu. Ważne jest, aby poza salą ćwiczeniową pracować ze swoją pociechą także w domu - w ten sposób najszybciej zauważymy rezultaty z terapii. Jak więc wspomagać układ sensoryczny dziecka na co dzień?
- Baw się z nim w sposób wymagający wspólnej koordynacji rąk i oczu. Dobrze się w tym sprawdzą aktywności pokroju gry w piłkę nożną, rzucania do celu, a nawet pływania.
- Zachęcaj swoją pociechę do ruchu. Każdego dnia wygospodaruj chwilę na wspólny spacer, skakanie, huśtanie i inne aktywności.
- Ćwicz równowagę dziecka poprzez aktywności pokroju jazdy na rolkach, hulajnodze bądź rowerze.
- Wspólnie rozpoznawajcie dźwięki otoczenia i próbujcie je nazywać - stukot, terkot, szelest itp.
- W czasie ubierania zachęcaj dziecko do dotykania tkanin. Głośno nazywajcie kolory i faktury. Zadawaj pytania dotyczące danych materiałów.
- Nie bój się pobrudzić rąk. Malowanie palcami, lepienie figurek z masy solnej czy szukanie ukrytych drobiazgów w kaszy to nie tylko świetna zabawa dla malucha, ale także dobry sposób na pobudzenie jego zmysłów.